Spotkanie środowisk uzdrowiskowych w Warszawie w sprawie projektu ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym.


W dniu 18 listopada 2004 r. w Warszawie  z inicjatywy Klubu Parlamentarnego Unii Pracy  odbyło się spotkanie w sprawie projektu ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym.

W spotkaniu udział wzięli: Andrzej Aumiller – przewodniczący KP Unii Pracy,  Kazimierz Sas – przewodniczący   Poselskiego Zespołu ds. Uzdrowisk, posłowie Ewa Kralkowska (była Wiceminister Zdrowia), Zofia Grzebisz-Nowicka, Danuta Polak, Józef Kubica, Jerzy Muller, Jerzy Pasadyn – przewodniczący Naczelnej Rady Lekarskiej, przedstawiciele NSZZ „Solidarność”, FWP, Jolanta Sielicka – prezes Izby Gospodarczej „Uzdrowiska Polskie”, Piotr Kalmus- reprezentant Towarzystwa Balneologii i Medycyny Fizykalnej oraz władze Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych z  prezesem Janem Golbą, V-ce Prezesem Wojciechem Fułkiem, V-ce Prezesem – Piotrem Komornickim i członkiem Zarządu Leszkiem Dzierżewiczem.

 Wprowadzenia do projektu ustawy dokonała Ewa Kralkowska – Przewodnicząca Parlamentarnego Klubu Unii Pracy która przypomniała, że  nadal obowiązującą ustawą o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym jest ustawa z 17 czerwca 1966 roku, która w chwili obecnej nie stwarza ram prawnych zarówno dla funkcjonowania uzdrowisk jak i lecznictwa uzdrowiskowego.

Trwająca od 13 lat „batalia” o unormowanie prawne polskich uzdrowisk jest dowodem na to jak trudną materią jest kwestia prawnego uregulowania uzdrowisk z uwzględnieniem interesów wszystkich środowisk. Zdają sobie z tego sprawę zarówno autorzy  projektów ustaw, ale również zespoły aktywnie uczestniczące w spotkaniach roboczych poświęconych właśnie tej tematyce.

Ustawa bowiem musi pogodzić interesy lecznictwa uzdrowiskowego, placówek służby zdrowia z interesami gmin uzdrowiskowych. Mamy już za sobą kilka projektów ustaw, w tym jedną ustawę  zawetowaną przez prezydenta w 2001  i jeden projekt  odrzucony w całości przez Senat w styczniu 2004 r. Nieudane próby legislacyjne, brak ostatecznego konsensusu ze strony wszystkich środowisk,  i wreszcie  niezwykle trudna wielowątkowa  problematyka uzdrowiskowa zdecydowanie przytłacza  zainteresowane strony, które tyle lat zabiegają o właściwie rozwiązania. Mimo tak „czarnego scenariusza”   ustawodawca, reprezentanci gmin uzdrowiskowych, kierujący uzdrowiskami i korzystający z leczenia uzdrowiskowego ponownie spotkali się aby jeszcze raz przedyskutować kolejny projekt ustawy o uzdrowiskach, który  w dniu 14 października za pośrednictwem KP Unii Pracy został skierowany do laski marszałkowskiej. Pani Poseł Kralkowska podkreśliła, że projekt nie ma ambicji uregulowania kwestii funkcjonowania gmin uzdrowiskowych, a ponieważ do tej pory ta trudna problematyka była powodem dla którego odrzucano kolejne projekty ustaw autorzy obecnej ustawy zdecydowali się na przygotowanie projektu bez kwestii związanych z funkcjonowaniem gmin uzdrowiskowych.

Przedstawiciele związków zawodowych branżowych i „Solidarność” oraz  organizacji społecznych wyrazili zadowolenie, że Unia Pracy podjęła takie działania następstwem których jest kolejny projekt tak wyczekiwanej ustawy. Przedstawiciele związków zawodowych uczestniczący w spotkaniu  uznali, że mimo drobnych potknięć merytorycznych ustawa jest satysfakcjonująca  w zakresie zapisów dot. funkcjonowania lecznictwa uzdrowiskowego i uzdrowisk i zaapelowali o jak najszybsze uchwalenie zaproponowanej ustawy.

Pani Tarnawska - Wiceprzewodnicząca Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych zaapelowała do SGURP o to, aby ta organizacja zgodziła się na zaproponowane rozwiązania ustawowe i nie blokowała prac nad uchwaleniem zaproponowanej ustawy.

Natomiast Zdzisław Skwarek- Przewodniczący Sekcji Krajowej Uzdrowisk oraz Jerzy Żołyna- Wiceprzewodniczący  w swoich wystąpieniach podkreślając właściwe rozwiązania zawarte w projekcie ustawy. Zarzucili SGU RP zablokowanie uchwalenia poprzednich projektów ustaw i próbowali obarczyć SGU RP winą za to, że te projekty nie przeszły.

Odnoszący się do tych wypowiedzi Jan Golba – Prezes SGU RP i Wojciech Fułek – V-ce Prezes podkreślali, że szokującym wydaje się fakt, że po 14 latach  ciężkich zmagań w pracach nad ustawą  w niektórych środowiskach w tym także związkowych nadal  panuje przekonanie, że gminy uzdrowiskowe mają stabilną i dobrą sytuację finansową, a oczekują od Państwa jakichś szczególnych przywilejów w postaci dotacji czy subwencji . Gdy tymczasem te oczekiwania sprowadzają się jedynie do kwestii związanych z zrekompensowaniem utraconych dochodów z tytułu obniżenia podatku od nieruchomości i wprowadzenia stabilnego źródła finansowania zadań uzdrowiskowych. Źródłem tym może być istniejąca taksa uzdrowiskowa ale zapisana jako stały i celowy dochód skierowany na realizacje tych zadań.

Kilkakrotnie przedkładanie przez SGU RP wyliczenia dot. dochodów gmin uzdrowiskowych sygnalizujące o ciężkiej i wyjątkowo trudnej sytuacji samorządów nie przemawiały do projektodawców, a wręcz przeciwnie uznane zostały przez wielu jako ataki mające na uwadze powstrzymanie tworzonych rozwiązań prawnych.

Prezes Jan Golba zaznaczył, że ostatnia ustawa w dużym zakresie zadawalała wszystkie środowiska. Nie udało się uregulować tylko dwóch kwestii:  gospodarowania strefami A,B,C i rekompensaty z tytułu podatków od nieruchomości. Senat potwierdził stanowisko Zarządu uznając naruszenie art. 167 Konstytucji, który wyraźnie mówi nam, że  każda zmiana w zakresie zadań i kompetencji jednostek samorządu terytorialnego, musi następować łącznie ze zmianami w podziale dochodów publicznych.

 Przygotowane ostatnio przez Ministerstwo Finansów wyliczenia  dot. dochodów gmin uzdrowiskowych dowiodły, że gminy uzdrowiskowe wydatkują o 13 % więcej niż pozostałe gminy, a z analizy wynika, że te wydatki obejmują głównie zadania uzdrowiskowe i infrastrukturę uzdrowiskową. Nie mając środków na ich realizację gminy uzdrowiskowe chcąc spełnić wymogi jakie są nałożone na uzdrowiska, a także pozyskać klienta komercyjnego zadłużają się aby wykonać ciążące na nich zadania.  Średnie zadłużenie gmin uzdrowiskowych wynosi 28 %  a to oznacza, że gminy te są zadłużone o 9,3 % więcej od pozostałych gmin w kraju. Powyższe dane potwierdzają niezmienne w tym zakresie stanowisko Zarządu Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych, które zabiega o zrozumienie tej sytuacji i właściwe uregulowanie tak ważnej kwestii w nowej ustawie.

Prezes zwrócił uwagę, że SGURP zabiega o rozwiązania systemowe, a nie o regulacje typu statutowego. SGU RP zabiega o   zintegrowanie lecznictwa uzdrowiskowego z systemem ochrony zdrowia, korzystne rozwiązania finansowe dla spółek uzdrowiskowych (rozliczanie VAT), określenie zasad funkcjonowania spółek uzdrowiskowych Skarbu Państwa, utworzenia funduszy wsparcia inwestycyjnego dla podmiotów prowadzących działalność uzdrowiskową i dla gmin, zrekompensowanie gminom utraconych dochodów, korzystne rozwiązania dla inwestorów i podmiotów działających w branży uzdrowiskowej.

Zdaniem Jana Golby przedłożony do opinii projekt choć z założenia ma regulować jedynie kwestie uzdrowiskowe i lecznictwa uzdrowiskowego to jednak wkracza w sferę funkcjonowania gmin nakładając na nie zadania bez zabezpieczenia środków co narusza art. 167 Konstytucji . Projekt wprowadza instytucję nadzoru Ministra Zdrowia nad gminami co także narusza zapisy Konstytucji, bo gminy nadzoruje Prezes Rady Ministrów i Wojewoda.

 Niejasna jest także instytucja jakiegoś super „Kontrolera” z ramienia Ministra Zdrowia.

Tworzenie uzdrowiska, to tak jak tworzenie obszaru ścisłej ochrony np. parku narodowego czy szczególnych zasad gospodarowania jak strefa ekonomiczna. Ale i w jednym i drugim przypadku nie dyskryminuje się gminy w zakresie dochodów, bo w przypadku zastosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości w parku czy w strefie, istnieje system wyrównywania ubytku tego dochodu.

Prezes Golba przywołał przepis art. 134 ustawy o ochronie przyrody którym to przepisem zmieniono art. 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i zrekompensowano gminom utracone dochody z tytułu zwolnień podatkowych w parkach narodowych i krajobrazowych.

Prezes zaznaczył, że z całym szacunkiem odnosi się do rezultatu prac Klubu Unii Pracy ale przy tych zastrzeżeniach nie można dopuścić do uchwalenia ustawy, która marginalnie traktuje gminy uzdrowiskowe i nie stwarza solidnych ram prawnych dla funkcjonowania uzdrowisk. Prezes uważa, że możliwe jest uchwalenie jednej ustawy regulującej także kwestie gmin uzdrowiskowych, bo tak czy tak w każdym projekcie dotykać się będzie sfery uprawnień gmin.

Kazimierz Sas – Przewodniczący Międzyparlamentarnego Zespołu ds. Uzdrowisk koordynujący od kilku lat prace legislacyjne wyraził ubolewanie, że ostatnia ustawa została odrzucona przez Senat. -Wystarczyło tylko uzyskać subwencję dla gmin uzdrowiskowych w ustawie o dochodach samorządu terytorialnego i byłoby po sprawie, a ustawa o uzdrowiskach zostałby przyjęta – podkreślał  w swoim wystąpieniu.  

Poseł zaznaczył, że w nowym projekcie ustawy w rozdziale 5 należy podejść systemowo uwzględniając związek między lecznictwem uzdrowiskowym a gminami uzdrowiskowymi. - - Z pewnością uzgodnienia zawartości merytorycznej mogą być kłopotliwe dlatego niezwykle ważne jest zrozumienie wszystkich środowisk. Poseł przestrzegł  przedstawicieli Związku Zawodowego Solidarność” przed obarczaniem SGU RP odpowiedzialnością za nie uchwalenie wcześniejszych projektów, bo okazało się, że to w właśnie SGU RP miało rację kiedy zarzucało niezgodność z Konstytucją i kiedy domagało się zrekompensowania utraconych dochodów. Na te zagadnienia zwrócił uwagę i Prezydent i Senat. Dlatego apelował aby z dużą ostrożnością przed wypowiedzeniem ostatecznych sądów podejść do obecnego stanowiska SGU RP, bo może okazać się, że SGU RP znów ma rację. Poseł złożył publiczną deklarację, że dołoży wszelkich starań aby po uwzględnieniu uwag środowisk uzdrowiskowych  uzyskać akceptację nowego projektu ustawy ze strony Marszałka Sejmu.

Poseł Ewa Kralkowska przyznała, że najlepiej byłoby podejść do sprawy sumarycznie ale poprzednie działania zakończyły się niepowodzeniem, stąd należy pierwszoplanowo  uregulować zagadnienia dotyczące lecznictwa uzdrowiskowego. Zaproponowała przyjęcie projektu ustawy, który w pełni reguluje sprawy lecznictwa uzdrowiskowego i  rozważenie możliwości rozpoczęcia prac nad ustawą o  gminach  uzdrowiskowych.

Wojciech Fułek  poinformował, że Stowarzyszenie Gmin Uzdrowiskowych  w ramach przynależności do Europejskiego Związku Uzdrowisk można skorzystać  z pomocy doświadczonych prawników, którzy brali udział w pracach nad ustawą o uzdrowiskach w Słowacji.

W przypadku tworzenia ustawy należy sobie zadać kilka podstawowych pytań: czy ustawa ma sprzyjać możliwości rozwoju gmin uzdrowiskowych ?, czy gminy staną się kołami zamachowymi napędzającymi rozwój?, czy ta ustawa będzie sprzyjająca dla miejscowości ubiegających się o uzyskanie statusu uzdrowiska ?. Wiceprezes  odwołał się do obrad plenarnych XIII Kongresu Uzdrowisk Polskich poświęconych „zagospodarowaniu ładu przestrzennego”, podczas których wszystkie agendy rządowe zdecydowanie negatywnie odniosły się  do proponowanych uregulowań dot. stref uzdrowiskowych. - Wprowadzenie turystyki czy innych usług uzupełniających lecznictwo uzdrowiskowe nie narusza chronionej strefy A, a wręcz przeciwnie wraz z usługami leczniczymi może tworzyć jedną zwartą całość i uatrakcyjniać pobyt.

Wiceprezes Zarządu SGU RP przyjął propozycję Ewy Kralkowkiej dot. rozpoczęcia prac nad ustawą o gminach uzdrowiskowych ale pod warunkiem, równoczesnego przeanalizowania obydwóch aktów prawnych, które docelowo mają komplementarnie regulować wszystkie kwestie i wzajemnie się uzupełniać.

Jolanta Sielicka – prezes Izby Gospodarczej „Uzdrowiska Polskie” poparła stanowisko Zarządu Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych uznając za konieczne przygotowanie takiej ustawy, która w pełni uwzględni interesy wszystkich  środowisk.

- chcemy aby podmioty świadczące usługi lecznictwa uzdrowiskowego miały sprzyjające warunki do rozwoju w całym uzdrowisku stąd należy w ustawie zapewnić dochody i prawidłowe funkcjonowanie gminom uzdrowiskowym.

W przypadku omawianego projektu sporo zastrzeżeń budził Art. 17  informujący nas, że osobą  wykonującą w imieniu ministra właściwego do spraw zdrowia czynności nadzoru jest „kontroler”.

Według wszystkich uczestników spotkania, Ministerstwo Zdrowia nie powinno ograniczać się do roli  „kontrolera” ale  w oparciu o odrębną wydzieloną komórkę np. departament kreować politykę zdrowotną, czuwać nad poziomem świadczeń leczniczych i realizować politykę państwa.

 Ponownie najwięcej kontrowersji budzi kwestia uregulowania statusu gmin uzdrowiskowych. Z pewnością w oczach wielu, najlepiej byłoby wymazać całkowicie takie instytucje i podmioty, które domagają się swoich praw i dążą do innowacyjnych i dla wielu jeszcze niezrozumiałych zmian. Mamy nadzieję, że stanowczo artykułowane przez Zarząd SGU RP oczekiwania pozwolą ustrzec projektodawców przed nieodwracalnymi negatywnymi konsekwencjami zapisów ustawowych na jakie także w nowo zaproponowanym projekcie ustawy narażone są  nasze polskie uzdrowiska.

Poniżej zamieszczamy projekt ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym przygotowany przez Klub Parlamentarny Unii Pracy celem jego oceny przez środowiska uzdrowiskowe oraz tekst opinii Zarządu SGU RP do projektu ustawy.