Historia Krynicy sięga XVI wieku, kiedy założono tu wieś, położoną  nad górskim potokiem wśród malowniczych wzgórz Beskidu Sądeckiego.
Pierwszą pijalnię wody „Słotwinka”  (istniejący  do dziś najstarszy zachowany budynek) zbudowano tu już w mroku 1806, ale gwałtowny rozwój uzdrowiska nastąpił w drugiej połowie XIX wieku, dzięki działalności prof. Józefa Dietla. To dzięki jego aktywności Krynica  na przełomie wieków gościła ponad 6 tysięcy kuracjuszy rocznie, a po doprowadzeniu tu kolei (1911) ich ilość systematycznie się zwiększała. Dzięki kolejnym inwestycjom miejscowość stała się jednym z najpopularniejszych kurortów II Rzeczypospolitej, chętnie odwiedzanym też przez zagranicznych gości (w 1937 r. bawiła tu np.  w podróży poślubnej przyszła królowa Holandii, księżniczka Juliana). Uzdrowisko wiele zawdzięcza najsłynniejszemu polskiemu tenorowi, Janowi Kiepurze, który za 3 miliony dolarów wybudował tu w roku 1932 luksusowy, modernistyczny hotel „Patria”, w którym kręcono później kilka znanych filmów (m.in. „Książątko”).  Wojnę miejscowość przetrwała nienaruszona, ale rok 1945 stał się  Niestety Wycofujący się Niemcy zabrali praktycznie wszystkie urządzenia, a wkraczające wojska Armii Czerwonej doszczętnie zdewastowały, co pozostało. Krynica z wojny odrodziła się tak naprawdę pod koniec lat 50. XX w i powoli odbudowywała swoją uzdrowiskową markę i popularność. Do tej ostatniej przyczyniły się też z pewnością sportowe sukcesy hokejowej drużyny KTH, która istnieje od 1928 roku.  W roku 1931 zorganizowano tu nawet Hokejowe Mistrzostwa Świata!

Dziś miasto liczy ponad 11 tysięcy mieszkańców i określane jest mianem polskiego Davos – głównie z uwagi na coroczne międzynarodowe Forum Ekonomiczne. Ale tradycje i atrakcje uzdrowiskowe nadal są pewno dodatkowym magnesem dla licznie odwiedzających to miejsce turystów. Poza istniejącą już koleją ziemno-linową z 1937 r. na Górę Parkową,  w 1997 r. uruchomiono tu kolejkę gondolową na Jaworzynę,  która może przewieźć 1200 osób na godzinę. Dzięki tej inwestycji Krynica-Zdrój stała się też popularnym ośrodkiem narciarskim. Artystyczny rozgłos miejscowość zdobyła z kolei dzięki malarzowi-prymitywiście pochodzenia łemkowskiego,  Nikiforowi, którego rozpoznawalne obrazy zdobią dziś poświęconą mu stałą ekspozycję muzealną.  Oprócz wspominanej tu już, zabytkowej pijalni wody, ozdobą Krynicy są m.in. zachowane budynki uzdrowiskowe:  Łazienki Borowinowe  (1881 r.), Stare Łazienki Mineralne z lat 1863–1966, a w  centralnej części deptaku — neorenesansowy Stary Dom Zdrojowy z 1889 r. (z zachowaną oryginalną salą balową). Duży, zadbany park stanowi zresztą do dziś jedno z centralnych miejsc w uzdrowisku, całkowicie zamknięte dla ruchu kołowego. Tam też, każdego lata odbywają się koncerty i festiwale w muszli koncertowej (zbudowanej w miejscu dawnego pawilonu orkiestry zdrojowej). Od 1967 roku odbywa się w Krynicy każdego lata Festiwal im. Jana Kiepury, przyciągający widzów z całej Polski. Koncertu promenadowego na deptaku słucha tu co roku  około 20 000 osób. W Krynicy-Zdroju i jej najbliższej okolicy jest wytyczony atrakcyjny również turystycznie Szlak Cerkwi Łemkowskich poświęcony budownictwu sakralnemu tych okolic, w przeszłości zamieszkanych głównie przez Łemków.  Wśród krynickich gości i kuracjuszy znaleźli się m.in.: Józef Piłsudski, Jan Matejko, Artur Grottger, Henryk Sienkiewicz, Józef Ignacy Kraszewski, Ludwik Solski, Helena Modrzejewska, Władysław Reymont, Julian Tuwim, Konstanty Ildefons Gałczyński.

Nie tylko z uwagi na status uzdrowiska,  władze miejskie dużą rolę przywiązują do działań, związanych z ekologią i ochroną środowiska.
W latach 2010-2015 zrealizowano tu, ze wsparciem z funduszy europejskich, kompleksowy program wodno-ściekowy. W jego ramach zmodernizowano i unowocześniono sieć kanalizacji sanitarnej,  wybudowano nowe ujęcia wody z dwoma stacjami  uzdatniania,   oczyszczalnię  ścieków, sieć wodociągową. Łącznie Krynica „wzbogaciła się” w tym czasie o 26 km nowej kanalizacji sanitarnej i 40 km – sieci wodociągowej. Zmodernizowano też ponad 11 km kanalizacji deszczowej  oraz ponad 20 km -  sanitarnej. Tego typu inwestycje pro-ekologiczne zazwyczaj są mało spektakularne, gdyż najczęściej są niewidoczne, bo ukryte w większości pod ziemią. Mają jednak ogromny wpływ na ochronę i czystość środowiska naturalnego, zwłaszcza, że powierzchnia całej gminy to  blisko 40 km². W polskich  miejscowościach uzdrowiskowych ekologia to naturalny priorytet. W Krynicy wszyscy zdają sobie z tego doskonale sprawę,  zwłaszcza, że krynickie  wody lecznicze (m.in. słynny „Zuber”) i mineralnych są znane praktycznie w całej Polsce. Krynica-Zdrój jest obecnie dużym ośrodkiem lecznictwa uzdrowiskowego i sanatoryjnego. Leczy się tu choroby układu trawiennego i moczowego, układu krążenia i przemiany materii.

Dlatego udział Krynicy w I edycji konkursu EKO HESTIA SPA był naturalną konsekwencją – nie tylko specyfiki uzdrowiskowej, ale i przyjętej strategii rozwoju, w której ochrona środowiska naturalnego, zasobów złóż leczniczych  wód  oraz  specyficznego mikroklimatu jest jednym z najważniejszych dziś  zadań.

Wojciech Fułek

Fotografie z archiwum SGU RP oraz Urzędu Miasta w Krynicy-Zdroju